Firmy ubiegające się o dotacje niezmiennie od wielu lat borykają się z podobnymi problemami na etapie aplikowania jak i w okresie realizacji. W jaki sposób można je rozwiązać? Zapraszamy do kolejnej publikacji z cyklu MPK z A1 Europe!
Udokumentowanie posiadanych środków
Na etapie przygotowania projektu największe trudności dotyczą udokumentowania posiadania środków na realizację inwestycji. Dotacja pokryje tylko część projektu, a czym większa firma i bardziej rozwinięty region, tym dofinansowanie jest mniejsze. Wiele programów skierowanych do przedsiębiorców wymaga już na etapie składania wniosku wykazania, że firma posiada środki na realizację projektu na rachunkach bankowych lub zapewniła finansowanie zewnętrzne na podstawie np. promesy kredytowej, pożyczki. Wymaga to czasochłonnej oceny zdolności kredytowej, która niejednokrotnie była negatywna, co przy ograniczonym czasie trwania naboru eliminowało taką firmę z ubiegania się o dotację.
Innowacyjność
Drugi typ problemów dotyczy innowacyjności nowych rozwiązań: produktów (wyrobów bądź usług) lub technologii. Innowacyjność w mniejszym lub większym stopniu dotyczyła prawie wszystkich konkursów dla przedsiębiorców. Świadomość firm o konieczności wprowadzenia do praktyki gospodarczej nowych pomysłów jest już wysoka, ale spełnienie wymagań ekspertów dotyczących innowacyjności jest nadal ogromnym problemem. Poza ogólnym opisem nowych rozwiązań konieczne jest sparametryzowanie produktu lub technologii i porównanie do konkurencji co powinno być poparte wiarygodnymi testami. Jeśli dodamy do tego oczekiwanie, aby nowe rozwiązania były wynikami prac badawczo – rozwojowych, rodzi się wyzwanie, które wymaga podjęcia współpracy z jednostkami naukowymi, co podnosi koszty i wydłuza czas przygotowania wniosku.
Zapewnienie zasobów technicznych i ludzkich
Trzecią grupą problemów, z jakimi borykają się przedsiębiorcy, to zapewnienie zasobów technicznych i ludzkich do realizacji projektu. We wszelkiego typu projektach konieczne jest zapewnienie warunków lokalowych i infrastrukturalnych wraz z uregulowaniem statusu prawnego nieruchomości w zakresie np. decyzji środowiskowych oraz pozwoleń. W wielu przypadkach dokumentacja formalno-prawna wymagana jest na etapie podpisywania umowy dotacyjnej, jednakże przewlekłość postępowań administracyjnych ciągnących się latami uniemożliwiły realizację niejednego projektu.
Kadra naukowa
W projektach badawczych, które są przewodnim typem projektów w nowych programach na lata 2021 – 2027, konieczne jest również zapewnienie doświadczonej kadry zarządzającej i naukowej do prowadzenia badań. Pomimo coraz większego doświadczenia firm w projektach B+R oraz sporej ilości uczelni wyższych w Polsce, nadal występują braki w dostępie do kadry badawczej w zakresie nauk ścisłych jak i humanistycznych. W przypadku nowej perspektywy, w której komponent B+R jest obligatoryjny dla dużych firmy w ścieżce SMART programu FENG, obawiamy się, że problem się jeszcze nasili.
Problemy przedsiębiorców w okresie realizacji projektów są jeszcze bardziej rozbudowane. Do wspomnianych trudności w pozyskaniu finansowania projektu (na etapie realizacji mogą się zmienić warunki przyznania kredytu lub pogorszyć sytuacja finansowa beneficjenta) bądź przedłużających się procedur administracyjnych należy dodać problemy stricte związane z prowadzeniem inwestycji.
Zamówienia publiczne
Głównym problemem spotykanym podczas realizacji projektu są zamówienia publiczne oraz współpraca z wykonawcami i dostawcami. Problem ten nasilił się szczególnie w poprzedniej perspektywie finansowej UE 2014 – 2020, gdy wprowadzono bardzo rygorystyczne przepisy dotyczące postępowań ofertowych, które coraz bardziej ocierają się o przetargi publiczne. Swoją biurokratyzacją przypominają polskie Prawo Zamówień Publicznych, co wymaga znajomości przepisów na poziomie prawniczym. Formalizacja procesu zamówień i kary finansowe za najdrobniejsze błędy powodują, że zamówienia publiczne są największym problemem beneficjentów na etapie realizacji projektów w odniesieniu do samego wyboru dostawcy jak i realizacji umowy. Elastyczność polskich przepisów w zakresie zmian umownych jest bardzo niska i uniknięcie kar finansowych wymaga współpracy z wyspecjalizowanymi firmami doradczymi, które przeprowadzą beneficjenta przez całą procedurę.
Skomplikowanie procesu składania wniosków
Niestety proces ubiegania się o dotacje w Polsce jest bardzo sformalizowany, wymaga znajomości ogromnej ilości dokumentacji oraz przygotowania wielu, często rozbudowanych załączników. Paradoksalnie w programach ogólnopolskich, w których mamy do czynienia z większymi projektami, wymogi biurokratyczne są mniejsze niż w programach regionalnych, które do nawet niewielkich dotacji wymagają kilkunastu załączników. I tutaj pojawia się poważny problem, gdyż przedsiębiorca chcący skorzystać z dotacji na różnego typu projekty: inwestycyjne, badawcze, doradcze, proeksportowe spotyka za każdym razem inne przepisy, inne wymagania, inne załączniki i różne interpretacje urzędów, których zaangażowanych w obsługę dotacji w Polsce jest kilkadziesiąt. Utrudnia to przygotowanie wniosku i wymaga biegłości w poruszaniu się w skomplikowanych wytycznych.
Pracujemy w dotacjach od samego początku (20lat doświadczenia A1 Europe Sp. z o.o.) i z przykrością muszę stwierdzić, że poprzeczka podnoszona jest coraz wyżej, co powoduje, że dla małych dotacji nie opłaca się pisać wniosków. Nowa perspektywa finansowa UE na lata 2021 – 2027 przyniosła nowe wyzwania, co powoduje, że dostępność dotacji będzie jeszcze bardziej utrudniona.
Materiały do powyższego artykułu zostały dostarczone przez A1 Europe.
Autor: Michał Mynarski – Dyrektor Działu Projektów A1 Europe
Zdjęcie: depositephotos.com