Czy innowacyjność miejska musi oznaczać tylko nowe technologie i rozwiązania STEM? Uniwersytet Jagielloński – Centrum Transferu Technologii CITTRU udowadnia, że równie ważne są empatia, współpraca i wiedza społeczna. W ramach Miesiąca Partnera Klastra, odkryj, jak humanistyka i nauki społeczne wspierają tworzenie zrównoważonych, dostępnych i naprawdę żywych przestrzeni miejskich.
Uniwersytet Jagielloński to nie tylko nauki ścisłe i technologie – to także przestrzeń, w której rodzą się innowacje społeczne i miejskie. Projekty takie jak Plug&Chill i „Włącznik” pokazują, że UJ łączy wiedzę technologiczną z badaniami społecznymi, tworząc rozwiązania odpowiadające realnym potrzebom mieszkańców. Plug&Chill umożliwia wymianę energii między właścicielami instalacji odnawialnych źródeł energii a kierowcami pojazdów elektrycznych, angażując lokalne społeczności i przedsiębiorców w codzienne praktyki zrównoważonego życia. „Włącznik” z kolei projektuje inkluzywne przestrzenie publiczne w oparciu o ko-kreację, partycypację mieszkańców i wiedzę z nauk społecznych i humanistycznych. Oba projekty pokazują, że innowacyjność w mieście nie sprowadza się wyłącznie do nowych technologii – to także tworzenie relacji, wspieranie współpracy, budowanie zrównoważonych i empatycznych przestrzeni oraz rozwój społecznej odpowiedzialności.
Czym jest “Plug&Chill”?
Plug&Chill to przykład, jak nowoczesne technologie mogą wspierać życie miejskie i jednocześnie angażować społeczność. Aplikacja i projekt, którego autorami są naukowcy z Wydziału Filozoficznego UJ – prof. Aleksandra Wagner oraz dr Tadeusz Rudek, tworzy platformę łączącą właścicieli instalacji odnawialnych źródeł energii z kierowcami pojazdów elektrycznych, umożliwiając wymianę energii w codziennych sytuacjach. Prosumenci mogą udostępniać nadwyżki prądu w miejscach, które odwiedzają mieszkańcy – w salonach fryzjerskich, siłowniach, restauracjach czy na parkingach – a kierowcy EV korzystać z ładowania przy okazji swoich rutynowych aktywności. W ten sposób technologia nie tylko zwiększa efektywność wykorzystania energii i autokonsumpcję, ale także buduje nowe relacje między mieszkańcami, przedsiębiorcami i użytkownikami EV. Projekt pokazuje, że innowacyjność nie polega wyłącznie na tworzeniu nowych urządzeń – może również opierać się na tworzeniu sieci współpracy, wspieraniu zrównoważonego stylu życia i reagowaniu na realne potrzeby ludzi w mieście. Plug&Chill łączy aspekty technologiczne, ekologiczne i społeczne, stanowiąc przykład, że transformacja energetyczna i rozwój elektromobilności mogą iść w parze z empatią, partycypacją społeczną i codziennym komfortem mieszkańców.
“Włącznik”
Współczesne miasta potrzebują nie tylko technologii, ale przede wszystkim rozwiązań opartych na zrozumieniu potrzeb wielu ludzi. Projekt „Włącznik” – inkluzywna przestrzeń publiczna to przykład, jak nauki społeczne i humanistyczne mogą realnie wpływać na kształtowanie innowacyjnych, otwartych i dostępnych przestrzeni miejskich. Celem projektu jest zaprojektowanie miejsca, które sprzyja integracji, edukacji i wypoczynkowi niezależnie od wieku, sprawności czy sytuacji społecznej użytkowników. Projekt opiera się na badaniach społecznych oraz aktywnym udziale mieszkańców. W procesie projektowym zastosowano model pięciokrotnej helisy, angażując środowisko akademickie, samorząd, biznes, organizacje pozarządowe i społeczności lokalne. Co ciekawe, uwzględniono także wpływ środowiska naturalnego. Dzięki temu powstała koncepcja przestrzeni, która odpowiada na realne potrzeby przyszłych użytkowników, a jednocześnie może być skalowana i wdrażana etapowo, z zachowaniem spójności funkcjonalnej i tożsamościowej.
Kluczowym elementem projektu jest ko-kreacja. Całość działań realizowana była we współpracy z różnymi aktorami społecznymi i instytucjonalnymi, ponieważ projektowi towarzyszyła niesamowita energia społeczna. Wiele osób uczestniczyło w konsultacjach społecznych, testowaniu prototypów i mapowaniu barier. Takie podejście pozwala nie tylko lepiej zrozumieć potrzeby różnych grup społecznych, ale też zbudować poczucie współodpowiedzialności za wspólną przestrzeń.
„Włącznik” pokazuje, że innowacyjność nie musi oznaczać wyłącznie nowoczesnych technologii. Może też oznaczać mądre, empatyczne projektowanie oparte na wiedzy czerpiącej z wielu dziedzin nauk społecznych. To właśnie takie podejście sprawia, że miasta stają się bardziej inkluzywne, zrównoważone i przyjazne dla wszystkich lub odpowiadające na realne potrzeby mieszkańców.
W ramach projektu zespół dr Roksany Ulatowskiej z Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, opracował również rekomendacje dotyczące tego, jak tworzyć inkluzywne place i przestrzenie miejskie, które łączą funkcjonalność z otwartością na różnorodność. Badania wykonano przy wsparciu finansowym projektu flagowego Campus Living Lab.Useful Research HUB w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.
To nie jedyny przykład, w którym nauki społeczne i humanistyczne odgrywają kluczową rolę. Jednym z formatów, wypracowanych przez Przestrzenie Kreatywnej Współpracy (PKW) UJ, jest semestralny hackathon (semestraton), pod wspólną nazwą SDG Challenge. Po raz kolejny do współpracy zaproszony został jako partner wydarzenia Urząd Miasta Krakowa, dzięki któremu studenci i doktoranci UJ będą mieli okazję zmierzyć się z realnymi problemami miasta.
Zadaniem Semestratonu jest wypracowanie lokalnych rozwiązań dla 17 globalnych Celów Zrównoważonego Rozwoju wskazanych w Agendzie ONZ (Sustainable Development Goals – SDG)
Miasto Kraków, świadome złożoności swoich potrzeb, otwiera się na pomysły młodych ludzi, którzy wspierani przez ekspertów, moderatorów i środowisko akademickie proponują innowacje oparte na wiedzy społecznej, empatii i kreatywności.
Tegoroczne tematy obejmują m.in. przeciwdziałanie zatłoczeniu miejsc turystycznych, aktywizację niewykorzystanych przestrzeni, dostępność turystyki, edukację ekologiczną dla młodzieży oraz przygotowanie miasta na skutki zmian klimatu.
To nie tylko ćwiczenie akademickie to realne działania, które mogą zmienić miejską rzeczywistość. Wspólna praca naukowców i studentów pokazuje, że innowacyjność to nie tylko STEM, ale także humanistyka i nauki społeczne. To właśnie one pozwalają budować miasta bardziej zrównoważone, dostępne i otwarte na przyszłość dla nas wszystkich.
Innowacyjne rozwiązania, takie jak projekt „Włącznik”, Plug and chill czy program SDG City Challenge, pokazują, że przyszłość nowoczesnych miast leży w współpracy między nauką, samorządem i mieszkańcami. To właśnie dzięki ko-kreacji, partycypacji społecznej i wykorzystaniu wiedzy humanistycznej oraz społecznej możliwe jest tworzenie przestrzeni, które są nie tylko funkcjonalne, ale też empatyczne i dostępne dla wszystkich. Takie podejście buduje miasta zrównoważone, odporne na kryzysy i otwarte na potrzeby swoich obywateli miasta przyszłości.
Po więcej informacji odwiedź profil Uniwersytet Jagielloński – Centrum Transferu Technologii CITTRU na Platformie Współpracy LSOS.
Materiały do powyższego artykułu zostały dostarczone przez Uniwersytet Jagielloński – Centrum Transferu Technologii CITTRU.