Na koniec miesiąca, przedstawiamy wam kolejną publikację przygotowaną przez Miasto Kraków. Przez cały czerwiec mieliście okazją poznać działania UMKraków dla nauki, a także dowiedzieć się jak funkcjonuje Centrum Wspierania Inwestorów i Innowacyjnej Gospodarki oraz Punkt Obsługi Przedsiębiorcy Urzędu Miasta Krakowa. Tym razem zachęcamy was do zapoznania się z interesującym wywiadem na temat adaptacji do zmian warunków klimatycznych. Na pytania odpowiada Marek Bogacki – zastępca Dyrektora ds. Energii i Nowych Technologii w MJO Klimat-Energia-Gospodarka Wodna.
Zmiany klimatu są faktem. Jakie wyzwania stoją przed Krakowem?
Marek Bogacki: Redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 30 proc. do 2030 roku oraz co najmniej 80 proc. do roku 2040 względem 2018 roku to etapy na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej Krakowa do 2050 roku wyznaczone przez Krakowski Panel Klimatyczny. Prezydent Krakowa zadeklarował, że rekomendacje mieszkańców, które uzyskają ponad 80 proc. głosów zostaną wdrożone. Realizując postanowienie widzimy, że razem można wypracować lepsze efekty niż w pojedynkę. Miasto idzie ręka w rękę z mieszkańcami, urzędnicy to przecież mieszkańcy. Podejmowanie działań mających na celu ograniczenie zmiany klimatu to dziś standard, a nie modowy trend. Jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna realizuje szereg działań łagodzących zmiany klimatu. Realizujemy zadania z dziedziny przeciwdziałania skutkom katastrofalnych powodzi jak i te ukierunkowane na rozwój odnawialnych źródeł energii w mieście. I tak jednostka KEGW od 2020 roku, czyli od momentu powstania ma pod swoimi skrzydłami wyposażenie magazynu przeciwpowodziowego. Jego zasoby obecnie znajdują się w największym tego typu obiekcie w Polsce w magazynie przy ul. Siwka w Krakowie. Sprzęt jaki tam składujemy jest najprostszy, a jednocześnie najskuteczniejszy w walce z żywiołem. To łomy, łopaty, worki z piaskiem, ale i łodzie, agregaty prądotwórcze, pompy czy grodzice chroniące przed zalaniem zabudowania położone najbliżej wałów Wisły. Sprzętu przybywa z roku na rok, musimy być w pełnej gotowości jak wszyscy niosący pomoc mieszkańcom w czasie nadejścia wielkiej wody.
Jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna od początku dąży do rozwoju na terenie miasta błękitno-zielonej infrastruktury. Deszcze nawalne, które przeszły nad Krakowem w maju 2020 roku przypomniały nam, że życie w mieście wymaga ciągłej realizacji inwestycji odwodnieniowych. Jednak nic tak nie podkreśla wagi problemu jak liczby. Następstwem ulew, które wystąpiły np. wiosną 2010 roku na obszarze Krakowa były straty w infrastrukturze miejskiej oszacowane na kwotę blisko 170 mln zł. Co z Krakowem? KEGW zakończył prace nad Koncepcjami Odwodnienia Wybranych Obszarów Krakowa. Dokument wskazał wariantowe rozwiązania odwodnienia obszarów miasta, gdzie kanalizacji deszczowej nie ma albo jest niewystarczająca. Wedle obliczeń KEGW realizacja zadań zapobiegających podtopieniom w mieście będzie kosztować 1,2 mld zł. Przykładowe rozwiązania to m.in. zbiorniki retencyjne, przydrożne muldy, pompownie, przepompownie na wysokie stany Wisły czy kolektory. Wszystko to, co przyczyni się do odtworzenia traconej retencji, do poprawy jakości życia w mieście i jego adaptacji do zmian klimatu oraz przeciwdziałania skutkom suszy. Część zadań wskazanych w koncepcjach weszła już w fazę realizacji. Pierwszym koncepcyjnym zadaniem jest budowa dwóch zbiorników retencyjnych przy ul. Betonowej oraz Wiązowej. Dzięki nim osiedle Wolica zmieni swoje oblicze, poprawi się jego mikroklimat, najważniejsze jest jednak to, że wzrośnie poziom bezpieczeństwa powodziowego mieszkańców.
Co dotychczas udało się Państwu jeszcze zrealizować?
Marek Bogacki: Działania w obszarze przeciwdziałania czy łagodzenia zmian klimatu są podejmowane w Krakowie od lat. W lipcu 2015 roku Gmina Miejska Kraków wraz z Ministerstwem Środowiska i 43 innymi gminami rozpoczęła udział w projekcie „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu dla miast powyżej 100 tys. mieszkańców”. Efektem projektu było m. in. powstanie Planu Adaptacji Miasta Krakowa do Zmian Klimatu do Roku 2030. W dokumencie zidentyfikowano zagrożenia wynikające z obserwowanych zjawisk klimatycznych i ich konsekwencje, przeprowadzono sektorową analizę wrażliwości, przedstawiono scenariusze klimatyczne, ryzyka z nimi związane i co najważniejsze określono priorytety oraz kierunki działań adaptacyjnych i mitygacyjnych koniecznych do podjęcia do roku 2030. Koszt zaplanowanych działań oszacowano na 8,2 mld zł.
Wyzwaniem dla Krakowa jest ograniczenie jego emisyjności. Cel ten jest realizowany przede wszystkim w dwóch najbardziej odpowiedzialnych za emisje gazów cieplarnianych do powietrza obszarach aktywności miasta tj. w obszarze „mobilności” oraz „budynków i energii”. Jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna wykorzystuje potencjał terenów i budynków gminnych. Najnowsza instalacja fotowoltaiczna powstaje na Żłobku Samorządowym nr 19 przy ul. Świtezianki 7 w Krakowie. Wszystko po to, aby zmniejszyć ilość energii elektrycznej kupowanej od sprzedawcy energii, a tym samym obniżyć koszty związane z zakupem energii elektrycznej. Cel jaki przyświeca inwestycji jest jeden: musimy szukać oszczędności. Świadome korzystanie z energii elektrycznej oraz równie świadome jej pozyskiwanie to nie rewolucja, a potrzebna ewolucja w myśleniu o mieście oszczędnym i przyjaznym. KEGW do tej pory wykonał instalacje fotowoltaiczne na 9 budynkach miejskich o łącznej mocy ok 386 kW (kilowatów).
Elektrownie słoneczne, które wytwarzają darmowy prąd ze „słońca” zainstalowane są już na: szkołach, przedszkolach, domach opieki społecznej należących do Gminy Miejskiej Kraków. Wszystkie instalacje są w pełni zautomatyzowane, nie wymagają zaangażowania człowieka. Rozwój fotowoltaiki to zwiększenie poziomu produkcji energii ze źródeł odnawialnych, obniżenie zapotrzebowania na energię elektryczną z sieci energetycznej (odpowiedź na coraz wyższe ceny energii elektrycznej), poprawa stanu środowiska naturalnego poprzez poprawę jakości powietrza, w tym ograniczenie emisji m.in. CO2 i pyłu PM10. W przyszłości tego rodzaju instalacje mają pojawić się na większości miejskich obiektach użyteczności publicznej. Jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna konsekwentnie w ramach dostępnych środków finansowych, realizuje innowacyjny program rozwoju instalacji fotowoltaicznych w Gminie Miejskiej Kraków.
Jakie plany KEGW ma na najbliższą, ale i tę dalszą przyszłość?
Marek Bogacki: Niemożliwym jest – nawet hasłowo – wymienić olbrzymią liczbę projektów realizowanych przez Kraków, które mają wpływ na ograniczenie emisyjności i energochłonności miasta oraz zwiększenie jego odporności na zmiany klimatyczne. Poniżej wymieniono jedynie te działania, które podjęła i planuje zrealizować w najbliższym czasie jednostka budżetowa KEGW.
Statutowe działania KEGW koncentrują się w dwóch głównych obszarach tematycznych, wspomnianym już „wodnym” – odpowiedzialnym za gospodarowanie wodami opadowymi oraz realizację polityki przeciwpowodziowej w Gminie Miejskiej Kraków oraz „energetyczno-klimatycznym” – odpowiedzialnym za szeroko rozumianą adaptację miasta do zmian klimatu (zarządzanie energią w mieście, wspieranie działań w zakresie termomodernizacji gminnych budynków użyteczności publicznej, zmniejszanie emisyjności Krakowa).
Pion „wodny” odpowiedzialny jest za utrzymanie w dyspozycyjności: 21 przepompowni, 431 km kanalizacji deszczowej, 212 km rowów, 27 tys. wpustów, 47 miejskich szaletów, 20 fontann, brodzika, 14 pitników, mobilnego systemu podwyższania wałów przeciwpowodziowych (855 m) magazynu przeciwpowodziowego, separatorów substancji ropopochodnych przy miejskich potokach. Poprawa systemu ochrony przed powodzią jest jednym z priorytetów miasta. KEGW stanowi ważne ogniwo w tym systemie. Odpowiedzialny jest za utrzymanie magazynu przeciwpowodziowego oraz m. in. za realizację programu budowy przepompowni na wysokie stany Wisły. Aktualnie wyznaczono lokalizację dla 7 tego typu inwestycji.
Ważnym aspektem działalności KEGW w obszarze walki z suszą jest odbudowa systemu retencji. W ramach programu „Łap deszczówkę” rekomendowanego przez Budżet Obywatelski miasta Krakowa planowana jest realizacja podziemnych zbiorników na deszczówkę na terenie 6 szkół zlokalizowanych w dzielnicy Prądnik Czerwony, czy budowa ogrodów deszczowych.
Zarządzanie wodami opadowymi to również działania w obszarze regulacyjnym. KEGW jest odpowiedzialny za uzgodnienia warunków technicznych i dokumentacji technicznej dla projektowania i wykonania odwodnienia, w ramach przeciwdziałania suszy i podtopieniom. W tym celu przygotował Wytyczne dla kanalizacji opadowej, które mają pomóc przy projektowaniu systemów odwadniających na terenie miasta Krakowa. Zebrane w dokumencie informacje przeznaczone są jako pomoc dla inwestorów, projektantów i wykonawców przy realizacji miejskiej sieci kanalizacji deszczowej i urządzeń wodnych (zbiorniki, budowle piętrzące, rowy, przepusty, wyloty). włączających wszystkich mieszkańców i inne podmioty (firmy, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe) do procesu transformacji energetycznej miasta. Rozważane są koncepcje współinicjowania wraz z tymi podmiotami działań o charakterze obszarowym zmierzających np. do tworzenia wspólnot/spółdzielni energetycznych, klastrów energii itp., które zdynamizowałyby rozpoczętą transformację energetyczną i nadały włączonym w ten proces mieszkańcom status producentów energii. Rozwiązania te wymagają jednak wprowadzenia przez państwo odpowiednich regulacji prawnych.
Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery można osiągnąć również poprzez wdrażanie w mieście nowoczesnych technologii. KEGW współpracuje ze wszystkimi jednostkami miejskimi w zakresie realizacji zadań związanych z wdrażaniem rozwiązań miasta inteligentnego (smart city).
Ze skutkami zmian klimatycznych nie można się mierzyć samotnie – z kim współpracujecie?
Marek Bogacki: Kraków od lat staje w obliczu wyzwań klimatycznych, takich jak deszcze nawalne, podtopienia oraz miejskie wyspy ciepła. Poszukiwaliśmy możliwych rozwiązań i w tym kontekście, nasi koledzy z belgijskiego Leuven przyszli z pomocą, poszukując partnera do projektu, którego celem było opracowanie i przetestowanie zintegrowanego podejścia do adaptacji do zmian klimatu. Projekt ten dawał nam możliwość opracowania i wdrożenia zasad współpracy z mieszkańcami, a także zakładał pulę działań inwestycyjnych, które planowaliśmy zrealizować. Współpraca z podmiotem zagranicznym dawała nam szansę na poznanie innego podejścia i zastosowanie rozwiązań stosowanych w innych miastach Europy. LIFE jest elastyczny pomoże rozwiązać wiele problemów miejskich. Każde z
3 miast realizujących projekt ma swoje indywidualne problemy klimatyczne, a jednak czynnikiem spajającym nie był klimat, a LUDZIE. Warto pielęgnować dobrą współpracę. LIFE ma bardzo szeroki zasięg , jest trampoliną. Na naszym przykładzie powiem, że nie jesteśmy w połowie realizacji projektu, a już rozmawiamy o kolejnym projekcie – LIFE PACT 2.0, realizowanym w tym samym (lub szerszym) gronie. Ponadto informacja o realizacji LIFE PACT dotarła do naszego innego miasta bliźniaczego – Budapesztu i zostaliśmy zaproszeni jako partner do projektu realizowanego z Horyzontu dotyczącego opracowania metod dialogu społecznego w zakresie zmian klimatu. Od momentu dołączenia do projektu stanowimy jedną drużynę, dążącą do osiągnięcia wspólnego celu. Potrzebne są nam różnorakie rozwiązania, które można wypracować tylko w sposób interdyscyplinarny, przy współudziale specjalistów różnych dziedzin, miast i krajów. LIFE PACT to nasz najnowszy projekt unijny, wspólna walka urzędników i mieszkańców o lepsze jutro w mieście.
- Klimat-Energia-Gospodarka Wodna
- www.kegw.krakow.pl
- Całodobowy numer interwencyjny:
- 12 616 7555
Materiały do powyższego artykułu zostały dostarczone przez Miasto Kraków
